ترمیم با مواد آمالگام یکی از روش‌های سنتی و پرکاربرد در دندانپزشکی برای پر کردن حفره‌های ناشی از پوسیدگی دندان است. آمالگام ماده‌ای فلزی متشکل از جیوه، نقره، قلع و مس است که به دلیل دوام بالا، هزینه کم و مقاومت در برابر فشارهای جویدنی، همچنان در بسیاری از کلینیک‌های دندانپزشکی استفاده می‌شود. برای انجام موفق این ترمیم، نیاز به مجموعه‌ای از لوازم و ابزارهای تخصصی است که هر کدام نقش خاصی در مراحل مختلف فرآیند ایفا می‌کنند. این مراحل شامل بررسی، آماده‌سازی حفره، ایزولاسیون، مخلوط کردن ماده، قرار دادن، فشرده‌سازی، شکل‌دهی و پرداخت نهایی می‌شود. لازم به ذکر است برای خرید مواد آمالگام از فروشگاه رازدنت می توانید همین حالا اقدام نمایید.
دسته‌بندی ابزارها و لوازم
ابزارهای ترمیم آمالگام را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم کرد:
1. ابزارهای بررسی و تشخیص (Examination Instruments)
این ابزارها برای ارزیابی وضعیت دندان و تشخیص پوسیدگی استفاده می‌شوند.
- آینه دندانپزشکی (Mouth Mirror): برای مشاهده دیواره‌های دندان، لثه و عقب کشیدن زبان. این ابزار دید غیرمستقیم فراهم می‌کند و در تمام مراحل ترمیم ضروری است. این آینه به شکل آینه یکبار مصرف دندانپزشکی و آینه های دایمی تقسیم می‌شوند.
- سوند (Explorer یا Probe): برای تشخیص پوسیدگی، تمیز کردن اطراف دندان از مواد قالب‌گیری و سیمان، بررسی عمق پاکت لثه و حتی به عنوان کارور در موارد خاص. ابزاری بسیار پرکاربرد و چندمنظوره.
- پنس (Tweezers یا Cotton Pliers): برای برداشتن اقلامی مانند رول پنبه، مواد کانال ریشه، نوار کربن، باند ماتریکس و فرزهای مختلف. این ابزار مشابه سوند است و کاربرد وسیعی دارد.
2. ابزارهای آماده‌سازی حفره (Cavity Preparation Instruments)
این گروه برای تراش و شکل‌دهی حفره استفاده می‌شود.
- توربین (High-Speed Handpiece یا Turbine): برای برش سریع و قدرتمند مینا و عاج دندان. انواع آن شامل نوع دکمه‌ای (Push-Button) و آچارخور است. برای خرید توربین دندانپزشکی اینجا کلیک کنید.
- فرز فیشور (Fissure Bur): فرزهای با سر تخت برای برش مینا و عاج. معمولاً با نوارهای رنگی سبز، آبی و سیاه مشخص می‌شوند.
- آنگل (Contra-Angle Handpiece): برای برداشتن پوسیدگی عاج و گاهی تخلیه گوتاپرکا از کانال‌ها. با ابزارهایی مانند پیزو ریمر یا گیتس گلیدن کار می‌کند.
- ایرموتور (Airmotor): موتور هوا برای آنگل دندانپزشکی است.
- اکسکویتور (Excavator): ابزاری با نوک تیز قاشقی برای برداشتن پوسیدگی در ترمیم یا پالپوتومی کودکان.
- هچت (Hatchet): برای صاف کردن کف و لبه‌های حفره با نوک تیز.
- مارجین تریمر (Margin Trimmer): برای صاف کردن لبه‌های دندان آماده‌شده. معمولاً جفتی است و شبیه هچت اما با تیغه کمی خمیده.
3. لوازم ایزولاسیون و کنترل رطوبت (Isolation Tools)
برای جلوگیری از ورود بزاق و حفظ خشکی ناحیه.
- رول پنبه (Cotton Roll): برای ایزوله کردن دندان و جلوگیری از ورود بزاق. در ظروف کوچک نگهداری می‌شود تا آلودگی جلوگیری شود.
- سرنگ و سر سوزن تزریق (Anesthesia Syringe): برای تزریق بی‌حسی با کارتریج و سوزن.
4. ابزارهای مخلوط کردن و انتقال ماده (Mixing and Carrying Instruments)
- اسپاتول محکمه (Mixing Spatula): برای مخلوط کردن سیمان و مواد قالب‌گیری.
- اسپاتول دهانی (Oral Spatula): برای قرار دادن نخ زیرلثه، مخلوط کردن مواد دوال کیور و برداشتن سیمان.
- گوده شیشه‌ای یا اسلب شیشه‌ای (Glass Slab): برای مخلوط کردن مواد دوال کیور، سیمان یا اعمال وارنیش.
- آمالگام کریر (Amalgam Carrier): برای انتقال آمالگام به حفره دندان. آمالگام کریر ابزاری فلزی که آمالگام را حمل و تزریق می‌کند.
5. ابزارهای فشرده‌سازی و قرار دادن (Condensing Instruments)
- کندانسور (Condenser یا Plugger): برای فشرده کردن آمالگام در حفره دندان. این ابزار نوک تخت فلزی با قطرهای متفاوت دارد.
- اینترپروگزیمال کندانسور (Interproximal Condenser): نسخه تخصصی برای نواحی بین‌دندانی.
- قلم دایکال یا دایکال کریر (Dycal Carrier): شبیه برنیشر دندانپزشکی اما کوتاه تر با نوک کروی کوچک، برای قرار دادن لاینر.
6. ابزارهای شکل‌دهی و کاروینگ (Carving Instruments)
- کارور (Carver): برای تراشیدن شیارها و شکل‌دهی آمالگام قبل از سخت شدن. انواع آن شامل هولن‌بک، مثلثی و نیزه‌ای.
- هالف هولن‌بک کارور (Half Hollenback Carver): برای شکل‌دهی نواحی اینترپروگزیمال.
7. ابزارهای پرداخت و پولیش (Finishing and Polishing Instruments)
- برنیشر (Burnisher): برای صاف کردن و پولیش سطح آمالگام، کاهش چسبندگی پلاک میکروبی و جلوگیری از پوسیدگی.
- نوار پرداخت (Finishing Strips):از نوار پرداخت آمالگام برای پرداخت نواحی بین‌دندانی.
8. ابزارهای کمکی و جراحی (Auxiliary Instruments)
- تیغ بیستوری و دسته (Scalpel and Handle): برای جراحی و برداشتن بافت لثه.
- پین داخل عاج (Dentin Pin): برای تثبیت در موارد حفره‌های بزرگ (توضیح ناقص در منبع، اما برای حمایت ساختاری).
- ام تی ای کریر (MTA Carrier): برای انتقال مواد مانند MTA در ترمیم‌های پیچیده.
- آرش کرون دستی (Crown Remover Pliers): برای برداشتن روکش‌ها در موارد لازم.
نکات مهم در استفاده از ابزارها
- کیفیت و استریلیزاسیون: ابزارها باید از جنس استیل ضدزنگ باشند و پس از هر استفاده استریل شوند تا عفونت جلوگیری شود.
- ست‌های آماده: بسیاری از کلینیک‌ها از ست‌های کامل ترمیم آمالگام استفاده می‌کنند که شامل ۱۰-۲۰ ابزار اصلی است.
- جایگزین‌های مدرن: با پیشرفت دندانپزشکی، کامپوزیت‌ها جایگزین آمالگام می‌شوند، اما ابزارهای پایه مشابه هستند.
ترمیم آمالگام نیازمند هماهنگی دقیق ابزارها برای دستیابی به نتیجه‌ای بادوام و زیبایی‌شناختی است. انتخاب ابزارهای مناسب بر اساس کلاس حفره (مانند کلاس I یا II) اهمیت دارد. برای دستیاران دندانپزشک و دانشجویان، آشنایی با این ابزارها از طریق ویدیوهای آموزشی توصیه می‌شود.
